Islak Depolama Lekesi (Beyaz Pas)

Çinko oldukça reaktif bir elementtir ve oksitlenme tabiatı vardır. Yeni galvanizlenmiş bir çelik üzerindeki çinko kaplamada atmosferik ortamda aşağıda ki reaksiyonlar gerçekleşir.
Zn + 1/2O2 ZnO Çinko oksit
ZnO + H2O Zn ( OH ) 2 Çinko Hidroksit (Beyaz Pas )
Zn ( OH ) 2 + ZnO + CO2 3Zn(OH)2.ZnCO3.H2O Bazik çinko karbonat

Depolama veya nakliye esnasında, ortamın nemli olması nedeniyle çinko yüzeyler, ıslak depolama lekesi olarak da adlandırılan beyaz lekeli bir görünüm alabilirler. Yeni galvanizlenmiş malzemelerde, özellikle yakın istiflenmiş levhaların ve profillerin köşeleri birbiriyle temas ediyor, nem veya yağmur suyunun çabuk kurumamasına neden oluyorsalekelenmeler oluşabilir. Çinko kaplamalar açık havada bırakıldığında, çinko oksit ve çinko hidroksit meydana gelir.. Atmosferde mevcut olan karbondioksit bu bileşikleri bazik çinko karbonata dönüştürür. Eğer çinko kaplama yüzeylerinin hava ile teması engellenirse dar çatlaklar yeterli düzeyde karbondioksitle temas etmediğinden çinko karbonat tabakası meydana gelmez.

Çinko yüzeylerde oluşan geniş çinko oksit ve çinko hidroksit tabakası gözenekli olup çinko yüzeye kuvvetlice bağlanmamıştır. Dolayısıyla sudaki oksijene karşı çinko yüzeye bir koruma sağlamaz. Bu nedenle kaplama yüzeyi nemli olduğu sürece korozyon devam eder.
Depolama esnasında yüzeyde nemden dolayı lekelenme oluşuyorsa parçalar çabuk kuruyacak bir şekilde yerleştirilmelidir. Böylece reaksiyon durdurulur ve koruyucu bir korozyon tabakası oluşur. Beyaz korozyon ürünleri, yavaş yavaş aşınır ve kaplama yüzeyi sıcak daldırma galvaniz görünümünü alır. Beyaz pas oluşumunu önlemek için depolama ve taşıma sırasında aşağıdaki önlemler alınmalıdır;

1. Yeni galvanizlenmiş ürünlerin taşıma veya depolanma esnasında yağmur yada su buharı ile teması engellenmelidir ( mümkünse kapalı alanlarda depolanmalı ve taşınmalı )
2. Galvanizli ürünler dışarıda depolanacaksa; suyun yüzeyden kolayca akabileceği ve tüm yüzeylerin kolayca kuruyabileceği şekilde istiflenmelidir,
3. Galvanizli ürünlerin yüzeyi birbirine temas ettirilmemelidir ( araya takoz konulmalı )
4. Galvanizli ürünlerin yerle teması kesilmeli, takoz ya da paletler üzerine konulmalıdır,
5. Stoklama alanlarında aşırı sıcaklık farkı olmamalıdır,(max.10 ºC)
6. Stoklama alanlarında hava dolaşımı olmalı ve rölatif  rutubet  %70’ten fazla olmamalıdır.

Islak depolama lekesi oluşumu galvanizleme işleminden sonra çinko kaplama üzerine pasivasyon yapılması ile önlenebilir. Kromlu ve kromsuz pasivasyon ürünleri kullanılmaktadır. Avrupa’da insan sağlığına ve çevreye zararlı olan Cr+6 kullanımı yasaklanmıştır. Bunun yerine Cr+3 pasivasyon çözeltileri geliştirilmiştir

Galvaniz kaplama üzerinde yoğun oluşmuş beyaz ve grikorozyon ürünlerinin temizlenmesi gerekmektedir. Aksi takdirde çinko kaplama hızlı korozyona uğrayarak işlevini yitirecektir. Beyaz pası oluşturan korozyon ürünleri kuru iken fırça ile kaplamaya zarar vermeden temizlenmelidir. Eğer başarılı olunamazsa %5 lik sodyum dikromat ( veya potasyum dikromat) hacimce %0,1 lik konsantre sülfürik asit çözeltisi ile fırçalanarak giderilir. Bu uygulama sert naylon bir fırça ile yapılır,30 sn beklenir daha sonra durulanıp kurutulur.2007 yılında Amerikan Galvanizciler Birliği’nin ( AGA ) yapmış olduğu araştırmada ilginç bir sonuca varılmıştır.Beyaz pas ve kalıntılarını temizlemede beyaz sirke en etkili ve çevre dostu ürün olarak tespit edilmiştir. Çok şiddetli çinko oksit oluşumları fırça ile temizlendikten sonra mutlaka çinko esaslı boyalar ile tamir edilmelidir. Bu mümkün değilse yeniden galvanizlemek gerekir

Sonuç olarak ıslak depolama lekesi galvaniz kaplamanın bir olgusudur. ‘’ Kaplama kalınlığı standartta belirtilen en düşük değerin altında olmamak kaydıyla, ıslak depolama lekeleri ( esas olarak sıcak daldırmalı galvanizleme sonrası nemli şartlarda stoklama sırasında oluşan çinko oksit ) ret sebebi olmamalıdır. Not: Bazı durumlarda, örneğin çinko kaplanmış malzemeye ilave kaplama yapılacaksa müşteri kaplamacıdan; depolama ve nakliye sırasında çinko kaplanmış malzeme üzerinde korozyon ürünleri oluşmasını engellemek için önlemler almasını isteyebilir.’’ ( TS EN ISO 1461 )

Kaynak: Galvaniz Dünyası Dergisi, Sayı:4 , Sayfa:12-14.